Zoals blijkt uit de DHC Market Outlook 2024, benadrukt het Euroheat & Power Congress dit jaar een toenemende aandacht voor het opschalen van stadsverwarming in Europa om de energiezekerheid te versterken en de CO2-uitstoot te verminderen.
Het Euroheat & Power Congres 2024 bracht meer dan 450 mensen bijeen van bedrijven, energieagentschappen en verenigingen voor stadsverwarming, evenals meer dan 30 exposanten en meer dan 85 sprekers uit heel Europa. Het evenement richt zich op wetgeving, bedrijfsmodellen, technologie en marktontwikkeling met betrekking tot stadsverwarming en stadskoeling. Het congres dient als een gedeeld platform voor industrieleiders, beleidsmakers en experts om oplossingen voor stadsverwarming en -koeling te bespreken en te bevorderen.
Na afloop van Euroheat & Power congres publiceert de Market Intelligence Unit van Euroheat & Power het DHC Market Outlook-rapport, waarin de huidige ontwikkelingen in de sector worden beschreven op basis van input van hun interne commissie en externe bijdragers uit de sector. Om inzicht te geven in het evenement van dit jaar en de belangrijkste onderwerpen uit het rapport toe te lichten, spraken we ges met Steen Schelle Jensen, Head of Business Development bij Kamstrup, die het Euroheat & Power Congres 2024 heeft bijgewoond.
Allereerst was het Euroheat & Power Congres dit jaar er een om te onthouden, puur vanwege de toegenomen belangstelling.
"Voorheen telden de congressen rond de 250 tot 300 deelnemers. Voor het eerst lag het bezoekersaantal in de buurt van de 500, wat een duidelijke indicatie is dat stadsverwarming steeds meer aandacht krijgt."
Naast de toegenomen belangstelling merkt Steen Schelle Jensen op dat er een groeiende nieuwsgierigheid en interesse is om concrete oplossingen te vinden en om deze toe te passen in stadsverwarming, met als doel de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, zoals Russisch gas, in de Europese samenleving te verminderen.
"De belangstelling voor stadsverwarming wordt niet langer alleen gedreven door klimaatverandering en de groene transitie. In toenemende mate wordt de noodzaak om in stadsverwarming te investeren aangewakkerd door de behoefte aan energiezekerheid."
Afstappen van fossiele brandstoffen is geen nieuw onderwerp meer op de agenda. Maar in het licht van de inval van Rusland in Oekraïne en de geopolitieke invloed hiervan op de Europese energievoorziening, is het zoeken naar een stabiel alternatief voor olie en gas in de nabije toekomst de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden.
"In de afgelopen jaren is het belang van een stabiele energievoorziening aanzienlijk toegenomen. Een van de belangrijkste veranderingen ten opzichte van eerdere Euroheat & Power Congressen is dat energiezekerheid een onderwerp is geworden met een ongekende invloed op het debat over stadsverwarming."
Door stadsverwarming - en ook stadskoeling - op te schalen, kan Europa haar energiezekerheid vergroten door zowel het risico van mogelijke energiecrises te minimaliseren als de CO2-uitstoot aanzienlijk te verminderen. Op weg naar grootschalige stadsverwarming en -koeling in heel Europa zijn er echter een aantal hobbels die zorgen baren en reden geven tot aarzeling.
Hoewel de voordelen van stadsverwarming duidelijk zijn geworden voor zowel de industrie als overheden, blijft de implementatie van nieuwe collectieve energie-initiatieven een uitdaging: "Op dit moment zijn er veel discussies over drie belangrijke aspecten: planning, eigendom en bescherming van consumenten."
Hoewel er verschillende discussies worden gevoerd, komen alle geschillen voort uit één gedeelde zorg: "Het geschil is geworteld in de zorgen over mogelijk monopolistisch eigendom," legt Steen Schelle Jensen uit, "de geliberaliseerde gasmarkt heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat klanten bijna wekelijks een nieuwe gasleverancier kunnen kiezen. Bij stadsverwarming bestaat het risico dat klanten vast komen te zitten in een monopolie."
Daarom is er een gedeelde wens om een reeks grenzen te ontwikkelen voor het eigendom van stadsverwarming om consumenten te beschermen. "Nederland heeft bijvoorbeeld een 50+1 regel voorgesteld om een publieke meerderheid van eigendom af te dwingen en te voorkomen dat monopolies van stadsverwarming ontstaan."
Ondanks de terechte bezorgdheid over planning, eigendom en bescherming van consumenten, beschrijft Steen Schelle Jensen een gemeenschappelijke wens om een manier om vooruitgang te boeken, zodat meer Europese landen de vruchten kunnen plukken van stadsverwarming en -koeling:
"Iedereen lijkt ervan overtuigd dat stadsverwarming een goed idee is. Een stadsverwarmingsnetwerk is op zichzelf een stukje technologie-neutrale infrastructuur, die simpelweg alleen wordt gebruikt om warmte te transporteren door warm water rond te pompen. Het is een flexibele oplossing waarbij klanten kunnen bepalen hoe zij hun warmte geproduceerd willen hebben, of dit nu uit restwarmte is of op een andere manier."
Naast het feit dat stadsverwarming serieus terrein wint binnen het Europese energielandschap, wordt stadskoeling ook steeds relevanter. "Wat het congres dit jaar ook bijzonder maakte, was de focus op stadskoeling. Hoewel er al jaren over koeling wordt gesproken, is de toon nu serieuzer geworden, met een 'nu of nooit'-houding, waarbij landen werken aan concrete oplossingen voor de nabije toekomst.”
De toenemende belangstelling voor stadskoeling wordt sterk beïnvloed door de toenemende vraag naar elektriciteit. "Een aanzienlijk percentage van de totale wereldwijde elektriciteitsproductie wordt gebruikt voor koeling. Maar met de stijgende vraag naar elektriciteitsvoorziening, wat wellicht het best wordt geïllustreerd door het toegenomen gebruik van elektrische voertuigen, zou een redelijke manier om energiezekerheid te waarborgen zijn om stadskoeling te gebruiken in plaats van elektriciteit voor koeldoeleinden."
Bovendien is stadskoeling een aanzienlijke verbetering op het gebied van efficiëntie en milieu. "Gecentraliseerde stadskoeling is 30% efficiënter dan individuele koeling, en zoals blijkt vormen de toenemende emissies van de koelmiddelen die in individuele koelinstallaties worden gebruikt een uitdaging voor onze wereldwijde inspanningen om de temperatuurstijging tot een minimum te beperken."
Om meer te weten te komen over de negatieve impact van koelmiddelen, ook wel fluorkoolwaterstoffen (HFK's) genoemd, raden we aan het Kigali-amendement in het Protocol van Montreal te bekijken.
Zoals altijd blijft Denemarken het lichtend voorbeeld van grootschalige stadsverwarming: bijna 70% van de warmtebehoefte van het land wordt gedekt door stadsverwarming. Maar, zoals Steen Schelle Jensen opmerkt: "De huidige situatie in Denemarken is het resultaat van slimme beslissingen die teruggaan tot de jaren zeventig, die ons op het pad hebben gebracht naar waar we nu zijn. We kunnen niet gewoon de wereld vertellen ons te kopiëren. In plaats daarvan is het van groot belang dat we stadsverwarming buiten onze grenzen begrijpen en vervolgens onze ervaring gebruiken om anderen te helpen slimme beslissingen te nemen in een veel complexere situatie.”
In dit opzicht werkt het Deens Energieagentschap hard om dit proces in andere landen te ondersteunen - en met groot succes, zoals Steen Schelle Jensen vertelt: "Het is belangrijk te benadrukken dat Denemarken vaak werd erkend voor haar bijdrage. Zo hebben de Nederlandse autoriteiten aangegeven dat zij specifiek naar Denemarken kijken voor inspiratie.”
Het inspireren van onze mede-naties is niet alleen een voordeel voor hen, maar ook een belangrijke prioriteit vanuit een Deens zakelijk perspectief. “Het is goed dat Deense autoriteiten en bedrijven helpen bij het aanpakken van belangrijke kwesties binnen de stadsverwarming, zoals eigendom en consumentenbescherming, om de weg vrij te maken voor Deense oplossingen.”
Stadsverwarming is niet langer een kwestie van waarom, maar van hoe. Maar terwijl de distributienetwerken van traditionele energiecentrales vrij eenvoudig zijn, vereist stadsverwarming een complexe planning met meerdere lagen, zoals Steen Schelle Jensen uitlegt:
"Stadsverwarming bevindt zich, om zo te zeggen, onderaan de energieketen en neemt restwarmte op van datacenters, industrie, elektriciteit, enzovoort. Dit betekent dat stadsverwarming categorisch een gedecentraliseerde energiebron is die afhankelijk is van andere sectoren. Daardoor zijn de systemen complexer en is het moeilijker om de werking te optimaliseren."
Dit is precies waar de bijdrage van Kamstrup een belangrijk stukje aan de puzzel toevoegt, zoals Steen Schelle Jensen zegt: "Met een toenemende druk op stadsverwarming zullen nutsbedrijven hun systemen dichter bij hun grenzen moeten brengen. Door digitalisering optimaliseert Kamstrup stadsverwarming, zowel op het gebied van systemen als de bedrijfsvoering."
Kamstrup kan een cruciale rol spelen bij het inspireren, leiden en leveren van slimme oplossingen voor stadsverwarming in heel Europa - niet alleen op het gebied van digitalisering, maar ook als het gaat om de bescherming van consumenten. Met onze digitale oplossingen krijgen klanten volledige transparantie over hun warmteverbruik, terwijl onze Return Temperature Optimizer-service afnemers proactief informeert over defecte verwarmingsinstallaties. Dit is in het belang van zowel de klanten als de warmtebedrijven, omdat de klanten hun hoge rekeningen voor warmte kunnen verlagen en de warmtebedrijven de particuliere delen van hun distributienetwerken kunnen optimaliseren.
